توسط : زمان مطالعه: 5 دقیقه
وقتی اسم «تالکین» (Tolkien) میاد، ذهن خیلی‌هامون بلافاصله میره سمت سرزمین میانه (Middle-earth)، ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings)، گندالف (Gandalf)، فرودو (Frodo) و اون دنیای باشکوهی که نسل‌هاست خیال‌پردازی رو معنا کرده؛ اما حالا، سال‌ها بعد از مرگش، قراره با اثری تازه و کمتر دیده‌شده از استاد ادبیات فانتزی روبه‌رو بشیم؛ کتابی به نام «بریده‌های بووادیوم» (The Bovadium Fragments). بیاین با هم این کتاب تازه‌منتشرشده رو بررسی کنیم و ببینیم تالکین در «بووادیوم» چه حرف‌هایی برای گفتن داشته.
تالکین، فراتر از ارباب حلقه‌ها
جان رونالد روئل تالکین (John Ronald Reuel Tolkien) فقط خالق هابیت و ارباب حلقه‌ها نبود. او یکی از تاثیرگذارترین نویسنده‌های قرن بیستم بود که نه‌فقط ژانر فانتزی مدرن رو از نو تعریف کرد، بلکه سطحی از عمق، ساختار و اصالت بهش بخشید که قبل از اون تقریباً بی‌سابقه بود.
تالکین استاد زبان‌شناسی تطبیقی و ادبیات انگلیسی باستان در دانشگاه آکسفورد بود؛ ذهنی که به‌طرز حیرت‌انگیزی همزمان در دو دنیا زندگی می‌کرد: دنیای علمی و دقیق زبان‌ها، و دنیای آزاد و بی‌مرز تخیل. تسلطش به زبان‌های باستانی مثل آنگلوساکسون، و علاقه عمیقش به افسانه‌ها و اسطوره‌های اسکاندیناوی، ژرمنی و سلتیک باعث شد تا جهان‌هایی خلق کنه که فقط داستان نبودن؛ تاریخ، فرهنگ، دین، فلسفه، زبان و جغرافیا داشتن.
او زبان‌های ساختگی خودش رو از پایه ساخت (مثل کوئنیا و سین‌دارین)، افسانه‌های مستقل برای هر قوم طراحی کرد، و حتی گاه صدها سال تاریخ خیالی برای دنیاهایی نوشت که ما فقط بخش کوچیکی ازشون رو توی داستان‌هاش می‌بینیم. این سطح از جزئیات و پیوستگی، تالکین رو از اکثر نویسندگان هم‌دوره‌ش متمایز می‌کنه.
اما در کنار این جهان‌سازی عظیم، تالکین چهره‌ای کمتر شناخته‌شده هم داشت؛ چهره‌ای که درگیر جامعهٔ معاصر خودش بود. سال‌ها تدریس در آکسفورد، زندگی در دل یک شهر دانشگاهی، و مشاهده تغییرات اجتماعی و صنعتی‌شدن محیط اطرافش، باعث شد تا گاهی هم با نگاهی انتقادی و حتی طنزآمیز به دنیای بیرونی واکنش نشون بده. داستان‌هایی مثل همین فرجام بووادیوم نمونه‌ای از اون بُعد کمتر دیده‌شدهٔ شخصیت تالکینه؛ جایی که خیال‌پرداز افسانه‌ساز، با زبانی طعنه‌دار، از نابودی فضای انسانی در برابر ماشین و صنعت می‌نویسه.
معرفی کتاب: بریده‌های بووادیوم
کتاب بریده‌های بووادیوم یکی از ناشناخته‌ترین و در عین حال منحصربه‌فردترین آثار جی.آر.آر. تالکین به‌حساب میاد؛ اثری که حال‌وهوای اون به‌کلی با دنیای آشنای الف‌ها، جادوگران، و حلقه‌های قدرت متفاوته. این کتاب شامل داستانی طنزآمیز، تمثیلی و طعنه‌دار به نام فرجام بووادیوم (The End of Bovadium) هست که تالکین در دههٔ ۱۹۶۰ میلادی، یعنی در سال‌هایی که درگیر نگارش و بازبینی آثار عظیم‌تری مثل سیلماریلیون بود، نوشته.
داستان فرجام بووادیوم روایتی از نابودی شهر خیالی بووادیوم، که آشکارا تمثیلی از شهر آکسفوردِ واقعیه، به‌دست ماشین‌ها و نیروهای صنعتیه؛ داستانی که با زبان طنز و فضایی استعاری، به وضعیت اجتماعی، فرهنگی اون زمان واکنش نشون می‌ده. تالکین در این اثر، صنعتی‌شدن شهر، توسعه کارخانه‌ها، سلطه ماشین‌آلات و ازبین‌رفتن فضای سنتی و آکادمیک آکسفورد رو با نگاهی تند و تیز نقد کرده. بووادیوم، در واقع، همون آکسفورده که با چرخ‌دنده‌ها، دود، و ترافیک در حال فروپاشیه.
اما این داستان، تنها محتوای این کتاب نیست. کریستوفر تالکین (Christopher Tolkien)، پسر و وصی ادبی تالکین، سال‌ها بعد از مرگ پدرش، این دست‌نوشته قدیمی و منتشرنشده رو از آرشیو بیرون آورد، با دقت ویرایش کرد و مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و حواشی مربوط به اون رو هم به متن اضافه کرد. کریستوفر، که نقش مهمی در انتشار آثاری مثل سیلماریلیون، فرزندان هورین، و تاریخ سرزمین میانه داشت، در این پروژه هم همچون گذشته با وسواس علمی و وفاداری به سبک پدرش عمل کرده.
علاوه‌بر این، کتاب شامل مقاله‌ای پژوهشی و تحلیلی با عنوان خواستگاه بووادیوم (The Origin of Bovadium) نوشتهٔ ریچارد اووندن (Richard Ovenden)، مدیر کتابخانهٔ تاریخی بودلین (Bodleian Library) دانشگاه آکسفورد هم هست. این مقاله، نقش مقدمه‌ای تفسیری برای خواننده رو ایفا می‌کنه و تلاش داره تا این اثر ناشناخته تالکین رو در بستر تاریخی، اجتماعی و شخصیِ مناسب خودش قرار بده. اووندن با بررسی دست‌نوشته‌های اصلی، نامه‌ها، و خاطرات اطرافیان، به کشف ریشه‌ها، الهام‌ها و پیام‌های پنهان موجود در داستان پرداخته و نشون می‌ده که این نوشته صرفاً یک طنز سبک نیست، بلکه انتقادی جدی از دنیاییه که تالکین در آن می‌زیست و به‌نوعی ازش فاصله می‌گرفت.
در مجموع، بریده‌های بووادیوم رو می‌شه نه‌تنها سندی ادبی بلکه سندی فرهنگی دونست؛ نمایی کمتر دیده‌شده از ذهن خلاق تالکین، که این بار به‌جای خلق اسطوره‌ها، به نقد جامعه معاصر خودش می‌پردازه.
زمان انتشار و پیش‌خرید بریده‌های بووادیوم
بعد از سال‌ها که این اثر توی آرشیو مونده بود، بالاخره قراره بریده‌های بووادیوم توی پاییز سال آینده منتشر بشه. تاریخ رسمی انتشار توی بریتانیا ۹ اکتبر ۲۰۲۵ (۱۷ مهر ۱۴۰۴) اعلام شده و انتشارات معروف هارپرکالینز (HarperCollins) قراره این کتاب رو منتشر کنه؛ همون ناشری که سال‌ها پیش هم کار انتشار هابیت و ارباب حلقه‌ها رو انجام داده بود.
جالبه بدونین که نسخهٔ بریتانیایی زودتر منتشر می‌شه و نسخهٔ آمریکایی کتاب قراره با فاصله حدوداً یه ماه بعد، یعنی در تاریخ ۱۸ نوامبر ۲۰۲۵ (۲۷ آبان ۱۴۰۴)، به بازار بیاد. این فاصله زمانی باعث می‌شه که اول واکنش‌ها و نقدهای اولیه از طرف جامعه طرفدارای تالکین در اروپا منتشر بشه، و بعد هم موج اصلی خبر به آمریکا و بقیه کشورها برسه.
اما خبر خوب برای هوادارا اینه که پیش‌فروش کتاب از همین حالا روی آمازون فعال شده. یعنی اگه بخواین، می‌تونین از الان نسخهٔ چاپی کتاب رو سفارش بدین تا دقیقاً همون روز اول انتشار، کتاب براتون ارسال بشه.
از دنیای فانتزی محبوبتون بیشتر بخونین:
