توسط : نزدیک به ۷۰۰ کارشناس صنعت سینما در تازهترین نظرسنجی گستردهشان، فیلم انتقامجویان: روز قیامت (Avengers: Doomsday) را پیشتازِ بیرقیب گیشه سال ۲۰۲۶ معرفی کردهاند؛ جلوتر از رقبایی مثل سوپر ماریو گلکسی (Super Mario Galaxy) و داستان اسباببازی ۵ (Toy Story 5) و حتی پروژه جدید کریستوفر نولان (Christopher Nolan) با عنوان ادیسه (The Odyssey). این رأی قاطع، فقط یک پیشبینی ساده نیست؛ بیشتر شبیه یک سیگنال است: اینکه صنعت سینما دارد Doomsday را نه صرفاً به عنوان یک فیلم پرفروش، بلکه به عنوان لحظهای تعیینکننده در سرنوشت دنیای سینمایی مارول (Marvel Cinematic Universe یا MCU) میبیند؛ جهانی که در سالهای اخیر با افت هیجان عمومی و موج نقدهای تند، بیش از هر زمان دیگری به یک بازگشت پرقدرت نیاز دارد.
مارول در مه رکود؛ بعد از پایان بازی چه شد؟
بعد از شکوه بیسابقه پایان بازی، مارول وارد دورهای شد که برای بسیاری از مخاطبان، با پراکندگی و افت کیفیت همراه بود. درست است که آثاری مثل مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست (Spider-Man: No Way Home) و ددپول و ولورین (Deadpool & Wolverine) توانستند دوباره موج هیجان بسازند، اما کلیت MCU در نگاه بخش بزرگی از مخاطبان، دیگر آن موتور عظیم و «اجتنابناپذیر» گذشته نبود. باکسآفیس بعضی پروژهها افت کرد، واکنش منتقدان سردتر شد، و تماشاگران بارها از این گفتند که مارول بیش از حد به نوستالژی و تکرار چهرههای قدیمی تکیه میکند، بدون اینکه همیشه داستانی هموزنِ آن دوران طلایی ارائه دهد. نتیجه؟ مارولی که زمانی «پدیده فرهنگی» بود، حالا باید دوباره برای پس گرفتن اعتماد عمومی بجنگد.
چرا کارشناسان اینقدر به روز قیامت امیدوارند؟
یک عامل کلیدی در این پیشبینی، بازگشت چهرههای کلاسیک با رویکردی تازه است؛ مهمترینش حضور رابرت داونی جونیور (Robert Downey Jr.) در نقش دکتر دووم (Doctor Doom). این نکته مهم است که این موضوع در سطح شایعه نیست و به عنوان بخش رسمی برنامههای مارول مطرح شده؛ یعنی مارول با برگهایی بازی میکند که برای گیشه، وزن تاریخی دارند.
از سوی دیگر، زمان اکران فیلم هم کاملاً استراتژیک است. فصل تعطیلات کریسمس همیشه یکی از امنترین و پرفروشترین بازهها برای بلاکباسترها بوده و مارول دقیقاً همانجا میخواهد ضربه اصلی را بزند. اگر روز قیامت، همان چیزی باشد که صنعت سینما انتظار دارد، این فیلم میتواند دوباره MCU را تبدیل کند به رویدادی که حتی کسانی که خسته شدهاند، احساس کنند «باید» ببینندش.
اما این بازگشت، بیریسک نیست
با این حال، تکیه بر قهرمانان قدیمی و ستارههای کلاسیک همیشه هم یک مزیت مطلق نیست. این حرکت میتواند روی لبه تیغ باشد: اگر فیلم بیش از حد نوستالژیمحور شود، مخاطب ممکن است حس کند با یک بازسازی تکراری روبهروست، نه با یک داستان جدید و ضروری. از طرفی رقابت در سال ۲۰۲۶ سنگین خواهد بود؛ بازار جهانی مخصوصاً در اروپا و چین به شدت حساس و نوسانی است و هر فیلمی، حتی دنیای سینمایی مارول، برای موفقیت قطعی باید فراتر از اسم و برند عمل کند.
از همه مهمتر، MCU در سالهای اخیر با یک مشکل جدی مواجه بوده: اعتماد مخاطب. خیلیها دیگر مثل قبل با هر پروژهای «کورکورانه» همراه نمیشوند و منتظرند مارول ثابت کند هنوز بلد است یک روایت بزرگ را با کیفیت سینمایی و انسجام احساسی جلو ببرد. بنابراین روز قیامت یک فیلم معمولی نیست؛ یک آزمون است.
موفقیت یا شکست روز قیامت چه آیندهای میسازد؟
اگر انتقامجویان: روز قیامت موفق شود، این موفقیت فقط یک عدد بزرگ در گیشه نیست؛ به معنای باز شدن مسیر برای فازهای بعدی MCU خواهد بود. از ورود جدیتر مردان ایکس (X-Men) و چهار شگفتانگیز (Fantastic Four) گرفته تا هموار شدن راه برای تیمهای جوانتر مثل انتقامجویان جوان (Young Avengers). حتی بخش تلویزیونی و قهرمانان خیابانی (Street-Level Heroes) مثل دردویل (Daredevil) و جسیکا جونز (Jessica Jones) هم میتوانند از این موج تازه سود ببرند؛ چون وقتی MCU دوباره داغ شود، همه شاخههایش انرژی میگیرند.
اما اگر روز قیامت شکست بخورد یا واکنشها به آن سرد باشد، مسئله فقط یک «ناکامی گیشهای» نیست؛ این میتواند نشانهای باشد از اینکه مارول دیگر مثل گذشته «رویدادساز» نیست و مارول باید به سمت بازطراحی جدیتر ساختار روایی و سیاست تولیدش برود. در آن حالت، ما با یک بحران جدید روبهرو خواهیم بود: بحرانِ از دست رفتن جایگاه فرهنگی MCU.
بازسازی یک امپراتوری یا پایان یک عصر؟
در نهایت، انتقامجویان: روز قیامت برای طرفداران جهانی و ایرانی فقط یک فیلم ابرقهرمانی نیست؛ یک نقطه عطف است. فیلمی که یا میتواند اعتماد از دست رفته را بازسازی کند و دنیای سینمایی مارول را دوباره به مرکز سینمای جریان اصلی برگرداند، یا نشان دهد دوران قهرمانان کلاسیک وارد مرحله پایان شده و باید راه تازهای ساخته شود.
پرسش اصلی این نیست که روز قیامت چقدر میفروشد؛ پرسش این است که آیا مارول هنوز میتواند لحظهای خلق کند که «همه دنیا» دربارهاش حرف بزنند؟ پاسخ را زمان روشن میکند؛ اما اگر پیشبینی کارشناسان درست باشد، سال ۲۰۲۶ میتواند سال بازگشت MCU باشد؛ بازگشتی که هم صنعت سینما منتظرش است و هم تماشاگرانی که هنوز امیدشان را کاملاً از دست ندادهاند.
