توسط : زمان مطالعه: 7 دقیقه
زامبی‌ها فقط موجودات ترسناکی نیستن که دنبال شخصیت‌های اصلی برن و همه‌چی رو به‌هم بریزن. این روزها، زامبی‌ها به یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگ عامه تبدیل شدن؛ از قصه‌های وودویی قرن نوزدهم تا سریال‌های پرخرج امروز، هر جا که صحبت از ترس جمعی، فروپاشی اجتماعی یا بحران هویته، ردپای زامبی‌ها هم هست. توی این مقاله می‌خوایم دقیق‌تر و عمیق‌تر نگاه کنیم: زامبی‌ها دقیقاً از کجا اومدن؟ چی شد که از موجودات کند و بی‌خطر تبدیل شدن به هیولاهای سریع‌السیر و مرگبار؟ چرا هنوز این‌قدر برامون جذابن؟ و مهم‌تر از همه، کدوم فیلم‌ها و سریال‌ها واقعاً ارزش دیدن دارن؟
-
اولین حضور زامبی‌ها توی فیلم‌ها
اولین بار زامبی‌ها توی سینما با فیلم White Zombie (1932) به کارگردانی ویکتور هالپرین (Victor Halperin) دیده شدن. این فیلم اولین اثری بود که از واژه‌ی زامبی (Zombie) استفاده کرد، ولی اون زامبی‌ها با چیزی که امروز می‌شناسیم خیلی فرق داشتن. تو این فیلم، زامبی‌ها مردگان متحرک نبودن؛ بلکه انسان‌های زنده‌ای بودن که تحت کنترل یه جادوگر وودو (Voodoo sorcerer) بودن. اون‌ها بدون اراده، حرف، یا احساس، مثل برده‌هایی بی‌جان فقط دستور اجرا می‌کردن. واژه‌ی زامبی از باورهای وودویی در هائیتی (Haiti) میاد، جایی که زامبی موجودیه که با جادو به شکل مصنوعی دوباره به حرکت درمیاد. فیلم زامبی سفید (White Zombie) خیلی ترسناک نبود، اما راه رو باز کرد برای شکل‌گیری ژانر زامبی توی سینما، ژانری که سال‌ها بعد با کارهای جورج رومرو (George Romero) به شکل امروزی خودش رسید.
-
جورج رومرو و تولد زامبی‌های مدرن
در سال ۱۹۶۸، جورج رومرو با فیلم شب مردگان زنده (Night of the Living Dead) دنیا رو با زامبی‌های مدرن آشنا کرد. زامبی‌های رومرو، در اصل مردگان متحرک بودن؛ اون‌ها از قبر بلند می‌شدن، گوشت انسان می‌خوردن و با گاز گرفتن بقیه رو آلوده می‌کردن. این فیلم فقط ترسناک نبود؛ یه نقد اجتماعی قوی درباره نژاد، جنگ و بی‌اعتمادی به ساختار قدرت هم بود. رومرو بعدها با فیلم‌هایی مثل طلوع مردگان (Dawn of the Dead) در سال 1978 و روز مردگان (Day of the Dead) در سال 1985 این دنیای آخرالزمانی رو گسترش داد. کارهای اون، پایه‌گذار سبکی شد که الان توی بیشتر فیلم‌ها و سریال‌های زامبی‌محور می‌بینیم.
-
تغییرات زامبی‌ها در طول زمان
از زمان ورود زامبی‌های رومرو به سینما، این موجودات فقط یه شکل نداشتن؛ بلکه دهه‌به‌دهه تغییر کردن و با ترس‌های هر دوره هماهنگ شدن.
دهه ۷۰ تا ۹۰: کند، ولی معنا‌دار
زامبی‌های این دوران مثل فیلم‌های Dawn of the Dead (1978) و Day of the Dead (1985) معمولاً کند (Slow) بودن، اما پشت ظاهر ساده‌شون، نقدهای اجتماعی قوی درباره سرمایه‌داری، نظامی‌گری، و بی‌احساسی جامعه دیده می‌شد.
دهه ۲۰۰۰: زامبی‌های سریع و خشن
با فیلم‌هایی مثل 28 روز بعد (28 Days Later) و نسخه‌ی بازسازی‌شده طلوع مردگان در سال 2004، زامبی‌ها سریع، خشونت‌طلب و کاملاً غیرقابل‌پیش‌بینی شدن. تهدیدشون بیشتر از قبل فیزیکی و وحشیانه بود.
دهه ۲۰۱۰ به بعد: فراتر از ترس
در این سال‌ها، زامبی‌ها وارد ژانرهای جدید شدن:
از درام‌های احساسی مثل مرده‌های متحرک (The Walking Dead) گرفته تا کمدی سیاه مثل شان می‌میرد (Shaun of the Dead) و حتی عاشقانه‌های عجیب مثل بدن‌های گرم (Warm Bodies).
زامبی حالا فقط یه هیولا نیست؛ یه ابزار روایی برای نشون دادن بحران انسانیه.
-
معرفی بهترین فیلم‌های ژانر زامبی
در ادامه، لیستی از بهترین فیلم‌های زامبی‌محور رو برات آوردم. این لیست بر اساس امتیاز IMDb، تأثیر فرهنگی و محبوبیت عمومی تنظیم شده:
1. The Dead Trilogy – سه‌گانه مردگان
این سه‌گانه افسانه‌ای، پایه‌گذار ژانر زامبی‌های مدرن بود؛ فیلم با انتخاب بازیگر سیاه‌پوست در نقش اصلی، جسورانه وارد موضوعاتی مثل نژادپرستی (Racism) و فروپاشی اخلاقی میشه. در Dawn of the Dead، زامبی‌ها توی یک مرکز خرید گیر افتادن که این نمادی از جامعه‌ی مصرف‌زده‌ست که حتی بعد از مرگ هم دنبال خرید و تکرار زندگی روزمره‌ست. در Day of the Dead، تمرکز اصلی فیلم روی تضاد بین علم و ارتش، کنترل و آشوب، و تلاش برای درک طبیعت زامبی‌هاست. توی این قسمت، یکی از زامبی‌ها به اسم باب یاد می‌گیره که سلاح نگه داره و واکنش انسانی نشون بده، موضوعی که مرز بین انسان و زامبی رو زیر سؤال می‌بره.
2. مجموعه‌ی «28»
این مجموعه، با فیلم 28 روز بعد، شروع شد و یکی از تاثیرگذارترین بازتعریف‌های زامبی‌های مدرن بود. توی این دنیا، زامبی‌ها زنده‌ان اما تحت تأثیر یه ویروس به‌شدت خطرناک به اسم Rage، به موجوداتی بی‌رحم و دیوانه تبدیل شدن. قسمت اول با فضای خالی و سرد لندن شروع میشه؛ جایی که مردی بعد از کما، وارد دنیایی آخرالزمانی میشه. قسمت دوم، 28 هفته بعد (28 Weeks Later)، بعد از پایان اولیه می‌گذره و به بحران بازسازی انگلستان در میانه‌ی خطر آلودگی دوباره می‌پردازه. این قسمت اکشن‌محورتره، ولی همچنان حس تنش و اضطراب رو به‌خوبی حفظ می‌کنه. تریلر فیلم سوم با عنوان 28 سال بعد (28 Years Later) به تازگی منتشر شده و دنی بویل و نویسنده‌ی اصلی، الکس گارلند، دوباره به این پروژه برگشتن. انتظار می‌ره این قسمت پایان سه‌گانه رو رقم بزنه و شاید حتی یه دنیای سینمایی جدید رو شروع کنه.
3. Train to Busan – قطاری به مقصد بوسان
یه فیلم زامبی‌محور پرتنش و احساسی که داخل یه قطار در حال حرکت می‌گذره؛ جایی که ویروسی مرگبار بین مسافرها شیوع پیدا می‌کنه و شرایط از کنترل خارج میشه. این فیلم دو بخش داره: قسمت اول همین قطاری به بوسان، و قسمت دومش به اسم شبه جزیره (Peninsula) چند سال بعد از وقایع قسمت اول روایت میشه، اما متاسفانه نتونست به اندازه‌ی نسخه‌ی اصلی بدرخشه.
4. Shaun of the Dead – شان می‌میرد
یه کمدی سیاه و بامزه که با ترکیب طنز و ترس، کلیشه‌های ژانر زامبی رو به چالش می‌کشه. داستان درباره‌ی مردی بی‌هدف به اسم شان هست که وسط آخرالزمان زامبی، تصمیم می‌گیره زندگی‌اش، رابطه‌اش و حتی دنیا رو نجات بده!
5. Zombieland – زامبی لند
یه ترکیب سرگرم‌کننده از کمدی، اکشن و زامبی با شخصیت‌هایی که قوانین خاص خودشون رو برای بقا توی دنیای آلوده دارن. فضای فیلم سبک‌تر از آثار کلاسیکه، ولی کلی ایده‌ی خلاقانه و لحظات به‌یادموندنی داره، از جمله یکی از بهترین حضورهای افتخاری تاریخ سینما! این حضور افتخاری افسانه‌ای متعلق به بیل مری (Bill Murray) هست! اون توی یکی از خنده‌دارترین و غیرمنتظره‌ترین صحنه‌های فیلم، نقش خودش رو بازی می‌کنه، به‌عنوان یه سلبریتی که برای فرار از حمله‌ی زامبی‌ها، خودش رو گریم زامبی کرده تا کسی کاری بهش نداشته باشه!
6. World War Z – جنگ جهانی زد
فیلمی اکشن‌محور با مقیاس جهانی که برد پیت توش نقش کارمند سابق سازمان ملل رو بازی می‌کنه و تلاش می‌کنه راه نجاتی برای بشر پیدا کنه. زامبی‌ها توی این فیلم به‌طرز وحشتناکی سریع و جمعی حرکت می‌کنن؛ انگار خودشون یه ارتش بی‌رحمن که همه‌چیز رو زیر پا له می‌کنن.
7. [REC] – در حال ضبط
یه فیلم ترسناک اسپانیایی به سبک مستندنما (Found Footage) که فضای بسته و خفقان‌آورش تماشاگر رو میخکوبه. داستان درباره‌ی یه خبرنگار تلویزیونیه که وارد ساختمونی قرنطینه‌شده میشه و خیلی زود همه‌چی از کنترل خارج میشه. این فیلم انقدر تاثیرگذار بود که خیلی زود نسخه‌ی آمریکایی‌ش به اسم قرنطینه (Quarantine) ساخته شد، ولی نسخه‌ی اصلی همچنان قوی‌تر و ترسناک‌تره.
8. I Am Legend – من افسانه هستم
ویل اسمیت توی نقش یه دانشمند تنها توی نیویورک ظاهر میشه که بعد از شیوع یه ویروس مرگبار، دنبال درمانه. انسان‌های آلوده به موجوداتی شب‌رو و شکارچی تبدیل شدن که شبیه ترکیب زامبی و خون‌آشامن. نکته جالب اینه که فیلم پایان‌های مختلفی داره؛ نسخه‌ی جایگزین که کمتر دیده شده، نگاه انسانی‌تری به این موجودات داره و مفهوم قهرمان رو زیر سؤال می‌بره.
9. The Girl with All the Gifts – دختری با تمام موهبت‌ها
توی دنیایی که ویروس قارچی خاصی انسان‌ها رو به زامبی تبدیل کرده، یه سری بچه‌ی آلوده وجود دارن که هنوز می‌تونن فکر کنن، حرف بزنن و حتی احساس داشته باشن. یکی از این بچه‌ها، دختریه که شاید کلید آینده‌ی بشر باشه. این فیلم مصل مجموعه آخرین بازمانده از ما (The Last of Us) الهام‌گرفته از دنیای واقعی و قارچی به اسم کوردیسپس هست که واقعاً توی طبیعت، رفتار موجودات رو کنترل می‌کنه. همین باعث شده این فیلم فضای علمی و واقعی‌تری نسبت به خیلی از فیلم‌های زامبی داشته باشه.
One Cut of the Dead .10 – یک برش از مردگان
فیلم با یه صحنه‌ی ظاهراً کلیشه‌ای و تک‌برداشته از حمله‌ی زامبی‌ها شروع میشه، اما بعد از حدود نیم ساعت، ناگهان ورق برمی‌گرده و می‌فهمیم اصلاً با یه داستان پشت‌پرده‌ی عجیب، خنده‌دار و هوشمندانه طرفیم. نکته جالب اینه که این فیلم با بودجه‌ی بسیار پایین ساخته شد (زیر ۳۰ هزار دلار!)، ولی به یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های مستقل ژاپن تبدیل شد. این فیلم هم یه عشق‌نامه به سینماست، هم یه شوخی خلاقانه با ژانر زامبی.
-
معرفی بهترین سریال‌های ژانر زامبی
1. The Walking Dead – مردگان متحرک
سریالی که یه‌تنه زامبی‌ها رو برای یک دهه توی اوج نگه داشت. سریال واکینگ دد که از سال 2010 تا 2022 پخش می‌شد یکی از مهم‌ترین آثار زامبی‌محور تلویزیون محسوب میشه. این سریال با الهام از فیلم 28 روز بعد، با محوریت ریک گرایمز، یه کلانتر سابق که بعد از کما وارد دنیای فروپاشیده‌ای میشه، آغاز میشه؛ اینجا زامبی‌ها که بهشون واکر می‌گن، تهدید اصلی نیستن، چون تهدید واقعی از سمت خود انسان‌هاست: گروه‌های رقیب، فرقه‌های خطرناک، و رهبران بی‌رحم. این سریال بیشتر از اینکه فقط درباره‌ی بقا باشه، یه بررسی عمیق از اخلاق، وفاداری و ریزش انسانیت در دنیایی بی‌قانونه. شخصیت‌هایی مثل درل، کارول و نیگان، عمق زیادی به قصه دادن و هرکدوم مسیر پیچیده‌ای رو طی کردن. سریال از روی کمیک‌های رابرت کرکمن ساخته شده و چندین اسپین‌آف هم داره، اسپین‌آف‌های واکینگ دد شامل: Fear the Walking Dead، The Walking Dead: World Beyond، Tales of the Walking Dead، The Walking Dead: Dead City، The Walking Dead: Daryl Dixon و The Walking Dead: The Ones Who Live هستن. این مجموعه فراتر از یه داستان زامبی‌محور، یه روایت فلسفی درباره‌ی انسان‌هاست وقتی دنیا دیگه مثل قبل نیست.
2. The Last of Us – آخرین بازمانده از ما
سریالی اقتباسی از بازی محبوب The Last of Us که داستان جوئل و الی رو توی دنیایی روایت می‌کنه که ویروسی قارچی به اسم کوردیسپس انسان‌ها رو به موجوداتی زامبی‌گونه، وحشی و بی‌رحم تبدیل کرده. برخلاف اکثر آثار زامبی‌محور، تمرکز سریال بیشتر روی رابطه انسانی، انتخاب‌های اخلاقی و از دست دادنه تا صرفاً اکشن و هیجان. بازی درخشان پدرو پاسکال، جلوه‌های بصری قدرتمند و وفاداری به دنیای بازی، باعث شد فصل اول با استقبال فوق‌العاده‌ای روبه‌رو بشه. فصل دوم این سریال در حال پخشه و ادامه‌ی داستان پیچیده و احساسی الی رو دنبال می‌کنه؛ با درامی عمیق‌تر و شخصیت‌هایی جدید که فضای سریال را گسترده‌تر می‌کنن.
3. Kingdom – پادشاهی
سریالی تاریخی-زامبی که توی دوران چوسان می‌گذره. وقتی ویروسی عجیب پادشاه رو از مردگان برمی‌گردونه، آلودگی از داخل قصر پخش میشه و سیاست، دروغ، و ترس همه‌چی رو دربر می‌گیره. ترکیب خاص لباس‌های سنتی کره با زامبی‌های سریع و بی‌رحم، این سریال رو از بقیه متمایز کرده.
4. Black Summer – تابستان سیاه
سریالی واقع‌گرایانه‌تر، تاریک‌تر و پرشتاب‌تر از اکثر آثار زامبی. برخلاف واکینگ دد که داستان‌محوره، اینجا بیشتر با ترس لحظه‌ای، فرار، و اضطراب سر و کار داریم. زامبی‌ها اینجا سریع، خشن و مرگبار هستن. اگه دنبال زامبی‌های سبک مجموعه 28 توی فرمت سریال می‌گردی، این یه گزینه‌ی خیلی خوبه.
5. All of Us Are Dead – ما همه مرده‌ایم
یه شیوع زامبی از یه مدرسه شروع میشه، جایی که دانش‌آموزها باید بدون کمک بزرگ‌ترها، راه نجات رو پیدا کنن. اکشن، درام، غم و هیجان خالص توی یه سریال نفس‌گیر. این سریال توی هفته‌ی اول انتشار، پربیننده‌ترین سریال نتفلیکس توی خیلی از کشورها شد.
از دنیای فانتزی محبوبتون بیشتر بخونین:
