توسط : هرگاه نام استن لی (Stan Lee) شنیده می‌شود، تصویر نخست برای هر طرفدار کمیک، مرد عنکبوتی (Spider-Man)، ایکس‌من‌ها (X-Men) یا انتقام‌جویان (Avengers) است؛ شخصیت‌هایی که او با خلاقیت بی‌پایانش در دنیای مارول (Marvel) جاودانه کرد. حالا خبر تازه‌ای از لس‌آنجلس کامیک کان (L.A. Comic Con) رسیده که میراث این افسانه کمیک‌بوک را به شکلی بحث‌برانگیز وارد عصر جدیدی می‌کند: استن لی قرار است در قالب یک هولوگرام هوش مصنوعی دوباره در مقابل طرفداران ظاهر شود.
این پروژه توسط شرکت Proto Hologram و تیم HyperReal ساخته شده و به طرفداران اجازه می‌دهد در فضایی ۱۵۰۰ فوت مربعی، تجربه‌ای تعاملی با استن لی دیجیتال داشته باشند. هر مخاطب می‌تواند تا سه دقیقه با این هولوگرام گفتگو کند و حتی سلفی بگیرد. هزینه این تجربه بین ۱۵ تا ۲۰ دلار تعیین شده است. هدف اصلی این طرح، به گفته برگزارکنندگان، «زنده نگه داشتن ارتباط استن لی با طرفداران» است، اما همین موضوع موجی از بحث‌های اخلاقی و فرهنگی را هم برانگیخته.
نوآوری یا بی‌احترامی به استن لی؟
ایده بازآفرینی دیجیتال چهره‌های درگذشته چیز تازه‌ای نیست. پیش‌تر شاهد بازگشت صدا یا تصویر برخی بازیگران در فیلم‌ها و بازی‌های ویدیویی بودیم. اما وقتی پای استن لی، شخصیتی محبوب و نمادین، در میان است، حساسیت ماجرا چند برابر می‌شود.
حامیان این پروژه معتقدند چنین تجربه‌ای یک فرصت منحصر به‌فرد است؛ طرفدارانی که هیچ‌وقت استن لی را از نزدیک ندیدند، حالا می‌توانند لحظاتی شبیه ملاقات با او داشته باشند. اما منتقدان می‌گویند این حرکت بیش از آنکه ادای احترام باشد، نوعی کالایی‌سازی خاطره یک اسطوره است. بسیاری در شبکه‌های اجتماعی این اقدام را «بی‌احترامی به یاد و خاطره استن لی» دانسته‌اند. حتی کاربری در توییتر نوشت: «این حرکت مثل بیرون کشیدن استن لی از قبرش و نمایش او مثل یک عروسک بانی است.»
میراث استن لی پر از چالش و جنجال
فراموش نکنیم که زندگی و میراث استن لی بعد از مرگش در سال ۲۰۱۸ هم پر از حاشیه بود؛ از دعواهای حقوقی بر سر اموالش گرفته تا ماجرای استفاده تبلیغاتی از حساب توییتر او برای معرفی فیلم «Captain Marvel» یا فروش NFTهایی به نام او. همه این موارد باعث شده تصویر استن لی گاه بیشتر به ابزار تجاری شبیه شود تا میراثی برای احترام.
بابی سابونی (Bob Sabouni)، مدیر برنامه‌های میراث استن لی، تاکید کرده که
«هیچ گفته‌ای به این هولوگرام نسبت داده نمی‌شود مگر آنکه ریشه در سخنان واقعی استن لی داشته باشد.»
اما همچنان این سوال پابرجاست: آیا استن لی، اگر زنده بود، واقعا اجازه چنین استفاده‌ای را می‌داد؟
تاثیر فرهنگی و اجتماعی
از زاویه‌ای دیگر، این پروژه نمونه‌ای از پیوند فناوری و فرهنگ عامه است. ترکیبی از کمیک‌بوک، هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و متاورس که می‌تواند تجربه‌های تازه‌ای بسازد. اما این تجربه‌ها تا چه حد با ارزش‌های انسانی و اخلاقی سازگارند؟ آیا یک هولوگرام می‌تواند معنای واقعی «ادای احترام» باشد یا صرفاً قدمی دیگر در مسیر تجاری‌سازی بیش از حد نمادهای محبوب است؟
این سوال تنها درباره استن لی مطرح نیست. آینده دنیای سرگرمی، با بازآفرینی دیجیتال چهره‌هایی مثل بازیگران کلاسیک یا شخصیت‌های فرهنگی، ممکن است مرزهای تازه‌ای از احترام، خاطره و مالکیت هنری را به چالش بکشد.
هولوگرام استن لی در لس‌آنجلس کامیک کان، یک تجربه تکنولوژیک نوین و در عین حال پدیده‌ای جنجالی است. طرفداران مارول از ۴ تا ۶ مهر ۱۴۰۴ (۲۶ تا ۲۸ سپتامبر) می‌توانند این تجربه را از نزدیک لمس کنند، اما بحث‌ها درباره اخلاقی بودن یا نبودن این کار ادامه خواهد داشت.
آیا این یک فرصت برای زنده نگه داشتن میراث استن لی است یا صرفاً یک حرکت تجاری برای کسب درآمد از نام او؟ هرچه باشد، یک چیز قطعی است: میراث استن لی آن‌قدر بزرگ است که حتی در عصر هوش مصنوعی هم دست‌مایه نوآوری و مناقشه باقی می‌ماند.
