نبرد آمازون و نتفلیکس در دنیای استریم: فانتزی در برابر کمدی

در سال‌های اخیر، دنیای سریال‌های تلویزیونی آنلاین (OTT) شاهد رقابتی نفس‌گیر بین دو غول بزرگ استریم، یعنی آمازون پرایم ویدیو (Amazon Prime Video) و نتفلیکس (Netflix) بوده است. این رقابت فقط بر سر تعداد سریال‌ها یا میزان مشترکین نیست، بلکه بیشتر به استراتژی‌های ژانری و جهت‌گیری‌های محتوایی مربوط می‌شود؛ مسیری که در نهایت تعیین خواهد کرد کدام پلتفرم می‌تواند آینده سرگرمی جهانی را به نفع خود تغییر دهد.

طبق گزارش تخصصی شرکت Ampere Analysis، هر دو پلتفرم در سال‌های اخیر رویکردی متفاوت برای جذب مخاطبان جهانی اتخاذ کرده‌اند. آمازون با تمام توان روی ژانرهای علمی-تخیلی (Sci-Fi) و فانتزی (Fantasy) تمرکز کرده، در حالی که نتفلیکس استراتژی‌اش را به سمت ژانرهای کمدی (Comedy) و رمانس (Romance) گسترش داده است.

استراتژی بلندپروازانه آمازون: سرمایه‌گذاری روی فانتزی و علمی-تخیلی

بر اساس داده‌های آمپر آنالیسس، سهم سفارش‌های سریال‌های علمی-تخیلی آمازون از نیمه دوم ۲۰۱۸ تا نیمه دوم ۲۰۱۹ تقریباً دو برابر شده و از حدود ۱۵ درصد به ۳۰ درصد رسیده است. این تغییر نشان‌دهنده یک چرخش استراتژیک بزرگ است؛ حرکتی که نشان می‌دهد آمازون قصد دارد در ژانری سرمایه‌گذاری کند که هم هزینه‌بر است و هم پتانسیل بالایی برای خلق دنیای سینمایی و وفاداری مخاطب دارد.

نمونه‌های بارز این موفقیت:

• The Boys: سریالی پرطرفدار که با نگاهی متفاوت به ابرقهرمان‌ها، هم بُعد سرگرمی و هم نقد اجتماعی را در کنار هم ارائه می‌دهد.
• The Expanse: اثری علمی-تخیلی که شبکه Syfy آن را کنسل کرده بود، اما آمازون با احیا و ادامه دادن آن، نشان داد برای رضایت طرفداران اهمیت ویژه‌ای قائل است.
• The Lord of the Rings: The Rings of Power: پروژه عظیم و پرهزینه‌ای که آمازون با صرف بیش از ۲۵۰ میلیون دلار برای خرید حقوق آن، به یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌های تاریخ سریال‌سازی تبدیل کرد.

این انتخاب‌ها نشان می‌دهند که آمازون می‌خواهد جایگاهش را به‌عنوان «خانه‌ی آثار فانتزی و علمی-تخیلی» تثبیت کند؛ ژانری که اگرچه پرهزینه است، اما در صورت موفقیت می‌تواند سال‌ها طرفداران وفادار به همراه داشته باشد.

مسیر متفاوت نتفلیکس: تمرکز بر کمدی و رمانس

در طرف دیگر، نتفلیکس همچنان بیشترین تعداد سریال‌های علمی-تخیلی در حال تولید را دارد (۴۱ سریال در برابر ۲۷ سریال آمازون). اما نکته مهم این است که سهم ژانرهای کمدی و رمانس در سفارش‌های جدید نتفلیکس رو به افزایش است.

طبق آمار، در نیمه دوم ۲۰۱۹ سهم سریال‌های کمدی نتفلیکس به ۱۸ درصد و سریال‌های رمانتیک به ۱۶ درصد رسیده است؛ رشدی قابل توجه نسبت به سال قبل. این تغییر جهت نشان‌دهنده تلاش نتفلیکس برای جذب مخاطبان گسترده‌تر، جوان‌تر و عام‌تر است.

سریال‌هایی مثل:

• Stranger Things: اگرچه در ظاهر یک اثر علمی-تخیلی/ترسناک است، اما با المان‌های کمدی نوجوانانه و روابط رمانتیک میان شخصیت‌ها، جذابیتش را برای طیف وسیع‌تری از مخاطبان افزایش داده است.
• The Witcher: اثری فانتزی که با ترکیب طنز و لحظات عاطفی، توانسته علاوه بر هواداران ژانر فانتزی، مخاطبان جدیدی را هم به خود جذب کند.

از طرف دیگر، پایان زودهنگام سریال‌های «پرستیژ» مثل The Crown یا توقف غیرمنتظره‌ی Mindhunter، نشان می‌دهد نتفلیکس بیشتر به سمت تولیدات کم‌هزینه‌تر و پرمخاطب‌تر حرکت می‌کند؛ رویکردی که از نظر اقتصادی منطقی است.

تقابل دو فلسفه: سرمایه‌گذاری سنگین در برابر جذب عامه

این تقابل آمازون و نتفلیکس را می‌توان برخورد دو فلسفه‌ی متفاوت دانست:

• آمازون می‌خواهد با پروژه‌های عظیم و بلندپروازانه مثل Rings of Power یا The Expanse، جایگاهی ماندگار در ژانرهای پرخرج و محبوب جهانی بسازد.
• نتفلیکس اما ترجیح می‌دهد با تولید آثار ارزان‌تر، متنوع‌تر و سبک‌تر در ژانرهای کمدی و رمانس، مخاطبان بیشتری را در کشورهای مختلف جذب کند.

هر دو رویکرد مزایا و معایب خود را دارند: آمازون ریسک مالی بیشتری می‌پذیرد اما در صورت موفقیت، میراثی قدرتمند می‌سازد؛ نتفلیکس با هزینه کمتر تنوع بیشتری عرضه می‌کند اما خطر از دست دادن جایگاهش در ژانرهای سنگین‌تر وجود دارد.

تأثیر بر آینده سرگرمی و مخاطب ایرانی

این رقابت تنها یک نبرد تجاری نیست، بلکه بر آینده فرهنگ عامه و ژانرهای محبوب جهانی تأثیر مستقیم دارد. فانتزی و علمی-تخیلی سال‌هاست ژانرهایی هستند که می‌توانند جریان‌های سینمایی و حتی تکنولوژی‌های جدید جلوه‌های ویژه را شکل دهند. در مقابل، کمدی و رمانس بازتابی از نیاز همیشگی انسان به داستان‌های سبک‌تر، عاطفی‌تر و روزمره‌تر است.

برای مخاطب ایرانی، این رقابت هم مزیت محسوب می‌شود؛ چرا که تنوع ژانری و انتخاب‌های بیشتری در دسترس خواهد بود. از یک سو، می‌توان فصل‌های تازه‌ی The Boys یا The Rings of Power را دنبال کرد و از سوی دیگر با سریال‌های پرطرفدار نتفلیکس مثل Stranger Things یا کمدی‌های جدید، تجربه‌ای متفاوت داشت.

جنگ میان آمازون و نتفلیکس چیزی فراتر از یک رقابت تجاری ساده است؛ این نبرد بر سر تعریف آینده‌ی سرگرمی جهانی است. آمازون با تمرکز بر دنیای فانتزی و علمی-تخیلی می‌خواهد مخاطبان وفاداری بسازد که سال‌ها در کنار پلتفرمش بمانند، در حالی که نتفلیکس با کمدی و رمانس سعی دارد گستره مخاطبانش را هرچه بیشتر افزایش دهد.

به نظر می‌رسد این تفاوت استراتژی، نه‌تنها بازار جهانی، بلکه فرهنگ مصرف رسانه در کشورهای مختلف از جمله ایران را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.