توسط : انتشار کتاب سقوط گوندولین (The Fall of Gondolin) به قلم ج. آر.آر. تالکین (J.R.R. Tolkien) چون پرتوی نور در تاریکی دنیای فانتزی درخشید. این کتاب واپسین اثر منتشرنشده از این نویسنده اسطوره‌ساز است؛ روایتی که از نخستین هسته‌های شکل‌گیری دنیای میانه‌زمین (Middle-earth) سرچشمه می‌گیرد و پس از دهه‌ها به کوشش فرزند و وصی ادبی او، کریستوفر تالکین (Christopher Tolkien)، به سرانجام رسیده است.
این داستان سرگذشت توور (Tuor) را روایت می‌کند؛ انسانی که در عصری می‌زید که ملکور (Melkor)، همان مورگوث (Morgoth) تاریک و نخستین دشمن جهان، سراسر هستی را در بند خویش کشیده است. تنها پناهگاه، شهری پنهان از الف‌هاست: گوندولین (Gondolin)، شهری افسانه‌ای که توور باید آن را بیابد و در نبردی سرنوشت‌ساز میان نیروهای روشنایی و تاریکی وارد شود. تالکین در نگارش این نبرد بی‌تردید از خاطرات تلخ خود از جنگ جهانی اول (World War I) الهام گرفته؛ جایی که ماشین‌های جنگی و تخریب مکانیزه برای نخستین بار وحشت را به چهره انسان افزودند. همین تجربه است که صحنه‌های حمله ارتش مکانیزه به گوندولین را به یکی از زنده‌ترین و دراماتیک‌ترین توصیف‌های او بدل کرده است.
این داستان سرگذشت توور (Tuor) را روایت می‌کند؛ انسانی که در عصری می‌زید که ملکور (Melkor)، همان مورگوث (Morgoth) تاریک و نخستین دشمن جهان، سراسر هستی را در بند خویش کشیده است. تنها پناهگاه، شهری پنهان از الف‌هاست: گوندولین (Gondolin)، شهری افسانه‌ای که توور باید آن را بیابد و در نبردی سرنوشت‌ساز میان نیروهای روشنایی و تاریکی وارد شود.
تالکین در نگارش این نبرد بی‌تردید از خاطرات تلخ خود از جنگ جهانی اول (World War I) الهام گرفته؛ جایی که ماشین‌های جنگی و تخریب مکانیزه برای نخستین بار وحشت را به چهره انسان افزودند. همین تجربه است که صحنه‌های حمله ارتش مکانیزه به گوندولین را به یکی از زنده‌ترین و دراماتیک‌ترین توصیف‌های او بدل کرده است.
آنچه این کتاب را بیش از پیش ارزشمند می‌کند، ریشه تاریخی آن در سال 1917 است؛ زمانی که تالکین تازه قدم در مسیر خلق اسطوره‌شناسی خود نهاده بود. او این داستان را در طول سال‌ها بارها بازنویسی کرد و نسخه‌های متفاوتی از آن در یادداشت‌های شخصی‌اش بر جای گذاشت. نسخه منتشرشده کنونی در واقع ترکیبی از همه آن روایت‌هاست، همراه با یادداشت‌ها، تحلیل‌ها و توضیحات کریستوفر تالکین که مانند پلی میان ذهن پدر و خواننده امروزی عمل می‌کند.
سقوط گوندولین جرقه‌ای است از آغاز جهان اسطوره‌ای تالکین؛ الگویی که بعدها بر شاهکارهایی چون هابیت (The Hobbit) و ارباب حلقه‌ها (The Lord of the Rings) تأثیر ژرف نهاد. درونمایه اصلی آن، برخاستن قهرمان از دل ویرانی و نومیدی است؛ مفهومی که از دل واقعیت‌های تلخ تاریخ بشری زاده شده است، از همان‌جایی که جنگ بشر را با چهره تاریک خویش روبه‌رو کرد و در عین حال، مفهوم قهرمانی را از نو تعریف نمود.
کریستوفر تالکین در دهه‌های پس از مرگ پدرش در سال 1973 با دقتی مثال‌زدنی بر دست‌نوشته‌های او کار کرد و آثاری چون سیلماریلیون (The Silmarillion) و مجموعه دوازده‌جلدی تاریخ سرزمین میانه (The History of Middle-earth) را منتشر ساخت؛ گنجینه‌هایی که امروزه ستون‌های اصلی شناخت جهان تالکین به‌شمار می‌آیند. اکنون اما سقوط گوندولین همچون واپسین نغمه‌ای است از این میراث سترگ، سرودی پایانی بر دوره‌ای که با اوج خلاقیت ادبی و اسطوره‌پردازی آغاز شده بود.
اگرچه این روایت و دیگر آثار هم‌دوره‌اش در ظاهر پیش‌درآمدی بر ماجراهای بزرگ‌ترند، اما در حقیقت بستر فرهنگی، فلسفی و زبانی آن جهان را می‌سازند. هر واژه و هر نام در این داستان، ریشه در زبان‌شناسی دقیق و باور به زنده‌بودن اسطوره دارد. همان عمقی که بعدها سفرهای بیلبو (Bilbo) و فرودو (Frodo) را از صرف ماجراجویی به تجربه‌ای هستی‌شناسانه بدل کرد.
در کنار انتشار این اثر، خبر کناره‌گیری کریستوفر تالکین از مدیریت حقوق ادبی پدرش، نقطه‌ای عاطفی و نمادین بر این مسیر طولانی گذاشت. با این حال جهان میانه همچنان زنده است. اکنون که شرکت آمازون (Amazon) مسئول تولید اقتباس‌های جدید و مجموعه‌های تلویزیونی از آثار تالکین شده، نوری تازه بر افق این میراث تابیده است و نویدبخش عصری نو در بازآفرینی اسطوره‌هایی است که بیش از یک قرن در ذهن میلیون‌ها هوادار شعله‌ور مانده‌اند.
سقوط گوندولین تنها یک کتاب نیست؛ دریچه‌ای است به روح و جوهره دنیایی که از هم‌زیستی اسطوره و واقعیت، تاریکی و روشنایی، و مرگ و امید زاده شده است. هر خواننده‌ای که به ادبیات فانتزی اصیل باور دارد، در دل این روایت دعوت می‌شود تا در سرچشمه یکی از کهن‌ترین و والاترین افسانه‌های میانه‌زمین تأمل کند، آن‌جا که قصه‌آفرینی بزرگ آغاز می‌شود.
